Algemeen
De Stichting Gastronomische Bibliotheek werd in 1993 opgericht door Johannes van Dam, Joop Witteveen en Bart Cuperus met het doel hun particuliere verzamelingen op het gebied van de geschiedenis van de voeding voor toekomst veilig te stellen. De Stichting besloot in 2006 om het beheer van de bibliotheek op termijn onder te brengen bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam teneinde de collectie adequaat te laten beheren en toegankelijk te maken voor onderwijs, onderzoek en publiekspresentaties.
De Bijzondere Collecties van de UvA zijn in 2019 opgegaan in het Allard Pierson, de Collecties van de Universiteit van Amsterdam.
Doelstelling Stichting
De Stichting heeft ten doel het verzamelen, bewaren, in stand houden en toegankelijk maken van een bibliotheek, bevattende informatiedragers en voorwerpen over gastronomie, en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord.
De Stichting tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door:
- het organiseren en bevorderen van tentoonstellingen;
- het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek;
- het geven van informatie in woord, beeld en geschrift.
Activiteiten Stichting
Beheer bibliotheek
Alle onderdelen van de bibliotheek van de Stichting zijn fysiek in beheer overgedragen aan het Allard Pierson en worden behandeld zoals is overeengekomen in de Overeenkomst van Beheer uit 2006. Dit houdt onder meer in dat het Allard Pierson voorziet in de conservering, ontsluiting, het beheer en de presentering en beschikbaar stellen van de verzameling.
De Stichting zal toezicht uitoefenen op de nakoming van de gemaakte afspraken.
Ontsluiting van het archief van Johannes van Dam
Het bestuur van de Stichting heeft in 2018 € 15.000, – ter beschikking gesteld voor de ontsluiting van het archief van Johannes van Dam. Historicus IJsbrand van Dijk heeft in opdracht van het Allard Pierson in 2018-2019 gezorgd voor het inventariseren, verpakken en via een collectiebeschrijving ontsluiten van het archief van Johannes van Dam op de website van het Allard Pierson.
Stimuleren van onderzoek bij het Allard Pierson
Sinds jaar en dag worden bij het Allard Pierson oude en bijzondere gastronomische boeken verzameld. Zij vormen de collectie Geschiedenis van de Voeding. Deze collectie biedt volop mogelijkheden voor onderzoek naar alle aspecten van de geschiedenis van eten en drinken in de Lage Landen. De Stichting wil het onderzoek naar en het gebruik van deze collecties bevorderen en zal initiatieven hiertoe financieel ondersteunen. Deze initiatieven zijn tot nu toe: de uitreikingen van de Johannes van Damprijs en de Joop Witteveenprijs, het Amsterdam Symposium on the History of Food en het Foodie Festival. Daarnaast maakt de Stichting jaarlijks de uitreiking van het Professor J.M. van Winter Stipendium mogelijk.
- Johannes van Damprijs en de Joop Witteveenprijs
Het Allard Pierson wil graag een breder publiek te interesseren voor de gastronomische collecties door het organiseren van een prijsuitreiking op het gebied van de gastronomie. De prijzen worden sinds 2013 jaarlijks uitgereikt in de Aula van de Universiteit van Amsterdam. Aan de prijzen zijn een prijsbord naar een ontwerp van vormgever Joost Swarte en een geldprijs verbonden.
De Johannes van Damprijs is de internationale oeuvreprijs voor een auteur die zich buitengewoon verdienstelijk heeft gemaakt voor de verspreiding van de kennis van de internationale gastronomie. De Johannes van Damprijs wordt jaarlijks uitgereikt.
De Joop Witteveenprijs is de prijs voor de beste historische publicatie op het gebied van de eetcultuur in Nederland en Vlaanderen. De Joop Witteveenprijs wordt vanaf 2017 eenmaal in de twee jaren uitgereikt.
- Amsterdam Symposium on the History of Food
Met ingang van 2014 wordt naast de prijsuitreikingen ook het Amsterdam Symposium on the History of Food georganiseerd. Dit symposium biedt een jaarlijks internationaal ontmoetingspunt voor de kennisuitwisseling op het gebied van de geschiedenis van de voeding. Het symposium wordt georganiseerd door het Allard Pierson en is het resultaat van een samenwerking met de Amsterdam School of Historical Studies van de UvA en de leerstoelgroep Agrarische- en Milieugeschiedenis van Wageningen University & Research.
- Foodie Festival
Na afloop van het Amsterdam Symposium on the History of Food vindt een jaarlijks evenement plaats bij het Allard Pierson waarbij de collectie Geschiedenis van de Voeding en het kookboek in het algemeen centraal staat. Er worden tal van activiteiten gericht op een groot publiek aangeboden, zoals masterclasses, interviews, lezingen, signeersessies, tentoonstellingen, proeverijen en een pop-up kookboekenhandel.
- Professor J.M. van Winter Stipendium
Het bestuur van de Stichting stelt sinds 2015 jaarlijks het Professor J.M. van Winter Stipendium van € 1.000, – ter beschikking aan een student of onderzoeker verbonden aan een universiteit. De prijs wordt uitgereikt tijdens Het Amsterdam Symposium on the History of Food en is ingesteld om het onderzoek naar de geschiedenis van eten en drinken in Nederland te stimuleren binnen de collectie Geschiedenis van de Voeding van het Allard Pierson.
Uitreiking van het Mes van Johannes
Het bestuur van de Stichting heeft bedacht om jaarlijks een mes uit de nalatenschap van Johannes van Dam op zijn sterfdag 18 september uit te reiken aan een persoon die zich verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van de gastronomie. Het eerste Mes van Johannes is in 2018 uitgereikt aan Mac van Dinther die toen na 21 jaar zijn werkzaamheden als restaurantrecensent voor de Volkskrant beëindigde. Het tweede Mes van Johannes is in 2019 uitgereikt aan Janny van der Heijden vanwege haar grote bijdrage aan de culinaire cultuur in Nederland. De uitreiking van het derde Mes van Johannes kon in 2020 vanwege Corona geen doorgang vinden en zal worden uitgesteld tot 2021.
Onderzoeksproject Standaardwerk over de geschiedenis van de Nederlandse keuken
Het bestuur van de Stichting wil de haalbaarheid onderzoeken van een standaardwerk over de geschiedenis van de Nederlandse keuken.